วิธีการคำนวณสมผุสอาทิตย์จากปฏิทินโหร(แบบอันตกราหรือการหาค่าเฉลี่ย)

วิธีการคำนวณสมผุสอาทิตย์จากปฏิทินโหร(แบบอันตกราหรือการหาค่าเฉลี่ย)

๑.ให้เอาสมผุสอาทิตย์ของวันที่ต้องการ ลบกับวันอดีตหลังไปหนึ่งวัน (ถ้าลัพธ์มีค่าเกิน ๑ องศา ให้ทำเป็นลิปดาทั้งหมด) ในข้อนี้เป็นการหาว่าในหนึ่งวันนั้น อาทิตย์ได้โคจรไปได้เท่าใด(องศา,ลิปดา)

๒.นำผลลัพธ์ที่ได้จากข้อ ๑ มาหารด้วยจำนวน ๒๔ ชั่วโมง เพื่อจะได้ทราบว่าอาทิตย์เดินไปได้กี่ลิปดาในหนึ่งชั่วโมง ตราผลลัพธ์ข้อนี้ไว้

๓.ตั้งเวลาชั่วโมงและนาทีที่หักเวลาท้องถิ่นแล้วลง เอาเฉพาะนาทีมาหารด้วย ๖ เพื่อทำเวลาจากนาทีให้เป็นบาท(๖ นาที เท่ากับ ๑ บาท) ได้เท่าใดเป็นทศนิยมของชั่วโมง ตั้งผลลัพธ์คือชั่วโมงที่มีทศนิยมลง แล้วคูณด้วยลัพธ์ที่ตราไว้ในข้อ ๒ จะได้จำนวนลิปดาที่พระอาทิตย์ผ่านไปแล้วตามเวลาที่ต้องการนั้น

๔.นำผลลัพธ์ที่ได้จากข้อ ๓ ไปบวกเข้ากับสมผุสอาทิตย์ ได้สมผุสอาทิตย์ตามเวลาที่ประสงค์นั้น

หมายเหตุ : ในที่นี้จะใช้ทศนิยมเพียง ๑ ตำแหน่ง เพื่อให้สะดวกแก่การทำตัวอย่างคำนวณ หากคำนวณจริงด้วยเครื่องคิดเลขเป็นการสะดวก สามารถใช้ทศนิยมตามจริงได้

ตัวอย่างการคำนวณ

          ต้องการทราบสมผุสอาทิตย์ของวันที่ ๒๐ มิถุนายน ๒๕๕๘ เวลา ๑๐.๔๐ น. (หักเวลาท้องถิ่นแล้ว)

วิธีทำ

                                                                   ราศี     องศา    ลิบดา

ตั้งสมผุสอาทิตย์ของวันที่ ๒๐ มิถุนายน ๒๕๕๘                 ๒        ๔        ๔๙

ลบสมผุสอาทิตย์ของวันที่ ๑๙ มิถุนายน ๒๕๕๘                ๒        ๓        ๕๓

                                                                                      ๕๖

๑.ลัพธ์ที่ได้เป็นลิปดาอยู่แล้วจึงไม่ต้องทำเป็นลิปดาอีก           ๕๖ ลิปดา

๒.นำลัพธ์ที่ได้หาร ๒๔ ชั่วโมง แล้วตราไว้                       ๕๖ / ๒๔ = ๒.๓

๓.ตั้งเวลาที่ประสงค์                                              ๑๐.๔๐ น.

๔.ทำนาทีให้เป็นทศนิยม                                         ๔๐ / ๖ = ๖.๖

๕.ได้ผลลัพธ์เป็นทศนิยมของชั่วโมง                              ๑๐.๖

๖.นำเวลาข้อ ๕ คูณลัพธ์ที่ตราไว้ในข้อ ๒                       ๒.๓ x ๑๐.๖ = ๒๔.๓๘

๗.เวลา ๑๐.๔๐ น. อาทิตย์โคจรได้                              ๒๔ ลิปดา(ตัดเศษทิ้ง)

                                                                   ราศี     องศา    ลิบดา

ตั้งสมผุสอาทิตย์ของวันที่ ๑๙ มิถุนายน ๒๕๕๘                 ๒        ๓        ๕๓

บวกด้วยผลลัพธ์ที่ได้(เกิน ๖๐ ลิปดา ทด ๑ องศา)                                 ๒๔

สำเร็จเป็นสมผุสอาทิตย์ตามต้องการ                            ๒        ๔        ๑๗

ธีรพร  เพชรกำแพง

๑๙ มิถุนายน ๒๕๕๘