กฎการเกิดอุปราคา
กฎสำคัญส่วนใหญ่ของการเกิดอุปราคาหรือคราส
มีดังนี้
1.จันทรุปราคาเกิดได้ในวันจันทร์เพ็ญ
สุริยุปราคาเกิดได้ในวันจันทร์ดับ ไม่มีอุปราคาปรากฏทุกๆเดือน
2.สุริยุปราคาเกิดได้อย่างน้อยสองครั้งทุกๆปีและไม่เกินห้าครั้ง
จันทรุปราคามีมาสุดสามครั้งในหนึ่งปี จำนวนสูงสุดของอุปราคา(รวมสุริยุปราคาและจันทรุปราคา)คือเจ็ดครั้ง
3.อุปราคามักเกิดเป็นคู่หรือสามครั้งติดต่อกันในแบบ
: สุริยุปราคา-จันทรุปราคา-สุริยุปราคา
การเกิดจันทรุปราคามักเกิดสุริยุปราคาไม่นำหน้าก็ตามหลังเสมอ(ระยะเวลาประมาณ 14
วัน)
4.ลักษณะการเกิดอุปราคามีวัฏจักรเป็น
18 ปี 11 วัน และอีก 8 ชั่วโมง เราเรียกวัฏจักรนี้ว่า “ซารอส” (Saros
cycle) ลักษณะของการเกิดอุปราคาไม่จำเป็นต้องซ้ำกัน (บ้างอ่าน “แซรอส”)
5.ในขณะที่เกิดอุปราคาเต็มที่
ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์อยู่ในตำแหน่งตรงกันข้ามหรือตำแหน่งร่วม
ถ้ามุมระหว่างเส้นของจุดตัด(line of node)
กับดวงอาทิตย์หรือดวงจันทร์มีค่ามากกว่า 12 องศา 15 ลิปดา
จันทรุปราคาเต็มดวงไม่มีโอกาสปรากฏได้ แต้ถ้ามุมนี้มีค่าน้อยกว่า 9 องศา 30 ลิปดา
จันทรุปราคาจะต้องปรากฏขึ้น , ถ้ามุมนี้มีค่ามากกว่า 18 องศา 31 ลิปดา สุริยุปราคาไม่สามารถปรากฏได้
แต่ถ้ามุมนี้มีค่าน้อยกว่า 15 องศา 31 ลิปดา สุริยุปราคาต้องปรากฏขึ้น
6.ในการเกิดจันทรุปราคาครั้งหนึ่ง
ระยะเวลาการเกิดจันทรุปราคาเต็มดวงยาวนานที่สุดเป็นเวลา 1 ชั่วโมง 40 นาที
และระยะเวลาของเงามัวจันทรุปราคาบางส่วน-จันทรุปราคาเต็มดวง-จันทรุปราคาบางส่วนรวมกันมากที่สุด
3 ชั่วโมง 40 นาที ,
ระยะเวลายาวนานที่สุดของสุริยุปราคาเต็มดวงที่เส้นศูนย์สูตรคือ 7 นาที 40 วินาที
และสุริยุปราคาวงแหวนสามารถเกิดได้ไม่เกิน 12 นาที 24 วินาที
ความรู้จาก : Practical Astronomy with your
Calculator or Spreadsheet โดย Peter Duffett-Smith and
Jonathan Zwat
ธีรพร เพชรกำแพง
23 มีนาคม 2559